Kinh dịch nguyên được gọi là Chu dịch. Chữ Chu có nghĩa là vào triều đại nhà Chu do bộ sách cổ này được hình thành ở thời Tây Chu. Kinh dịch là một bộ sách đồ sộ gồm có Dịch kinh và Dịch truyện, nó có ảnh hưởng to lớn đối với nhiều ngành khoa học như: triết học, văn học, sử học, khoa học tự nhiên, tôn giáo, khoa học Xã hội, y học cổ truyền, v.v… Từ khi ra đời đến nay đã có hơn 3000 tác giả nghiên cứu chú thích và lý giải về Kinh dịch, từ đó hình thành nhiều trường phái và một hệ thống dịch học bất hủ.
Kinh dịch là một bộ sách được hình thành qua một giai đoạn lịch sử rất dài nó mang tính chất triết học cổ đại (là những cơ sở lý luận về nhân sinh quan, thế giới quan của phương Đông). Tào Thăng (một nhà nghiên cứu về Kinh dịch) đã viết trong Chu dịch tân giải: “Kinh dịch giá trị nhất ở chỗ thông qua hiện tượng của tự nhiên mà tìm được những nguyên lý, những quy tắc trong sự vận hành, biến hoá của vũ trụ. Có thể dùng làm phương châm chỉ đạo cho những hành động, những hành vi trong đời sống hàng ngày chứ có phải đưa con người vào cõi hư vô, không tương gì đâu”.
Kinh dịch cho rằng, vạn vật trong trời đất mỗi loại có vị trí và đặc điểm riêng của nó; hình thái, tính chất, chức năng và vận động biến hoá của chúng theo một chu trình nhất định, tuy nhiên giữa chúng có mốì liên hệ tương hỗ phổ biến. Trong cuộc sống bằng trực quan của mình, con người đã cảm nhận được hình tượng của vạn vật trong trời đất cảm nhận được mối quan hệ tương hỗ của sự vật, sự hưng thịnh hay sự suy tàn của sự vật; trên cơ sở cảm thụ trực quan này, mô phỏng theo hình tượng của thế giới tự nhiên để sáng tạo ra Kinh dịch; đồng thời dùng Kinh dịch dự đoán tương lai phát triển của sự vật, dự đoán cát hung, phúc họa cho con người.
Tóm lại Kinh dịch là bộ sách vừa thấu đáo lẽ biến hoá trong trời đất vừa thích dụng hành động của con người. Trong quá trình lưu truyền hậu thế, Kinh dịch được bổ sung, chú thích và lý giải rõ ràng.
(St)
