Có những đồn đoán về những điều bí ẩn trong kiểu lịch này, bao gồm cả những dự đoán về “ngày tận thế”.

Nền văn minh Maya đã được các nhà khoa học nghiên cứu suốt nhiều năm, nhưng vẫn còn rất nhiều điều bí ẩn mà chưa ai giải thích hết được. Một trong những điều khiến giới khoa học và khảo cổ học “đau đầu” chính là kiểu lịch với chu kỳ 819 ngày của người Maya. Cũng vì chưa được giải thích nên kiểu lịch này gắn liền với nhiều lời đồn đoán rằng người Maya đã chỉ ra điểm kết thúc của sự sống trên Trái Đất, hoặc người Maya đã dùng một kiểu lịch cho thấy thời điểm của các thảm họa thiên nhiên…

Nhưng giờ thì điều bí ẩn kéo dài hàng thế kỷ có lẽ đã được giải mã, nhờ các nhà nghiên cứu ở ĐH Tulane (Louisiana, Mỹ).

Chu kỳ 819 ngày của kiểu lịch này đã khiến bất kỳ ai từng cố giải mã nó đều bó tay nếu chỉ tập trung vào những sự kiện, những vòng lặp trong vòng 819 ngày. Nhưng nếu nhìn rộng ra trong khoảng thời gian 45 năm thì lại là chuyện khác.

Theo các nhà nghiên cứu ở ĐH Tulane thì: “Bằng cách tăng thời gian của lịch lên thành 20 chu kỳ 819 ngày (gần 45 năm trên Trái Đất), một mẫu hình sẽ xuất hiện, trong đó chu kỳ giao hội (có khi được viết là “chu kỳ đồng bộ”) của tất cả các hành tinh có thể được quan sát (từ Trái Đất) sẽ đều khớp vào kiểu lịch 819 ngày”.

Vậy tức là người Maya đã quan sát các hành tinh suốt gần 45 năm để rồi mã hóa nó vào một kiểu lịch khiến các nhà khoa học hiện đại “vò đầu bứt tai” suốt nhiều năm qua.

Trước hết, “chu kỳ giao hội” là gì? Đó là khi một hành tinh được nhìn thấy trở lại đúng vị trí của nó trên bầu trời, nếu quan sát từ Trái Đất. Nhưng vì mỗi hành tinh di chuyển khác nhau nên ban đầu, các nhà khoa học không hiểu làm sao mà chúng có liên quan đến kiểu lịch 819 ngày được.

Nhưng giờ đây, khi hai nhà nghiên cứu tính toán trong khoảng thời gian 16.380 ngày (gần 45 năm), tức là 20 chu kỳ 819 ngày, thì chuyện đã rõ ràng hơn.

Sao Thủy có chu kỳ giao hội là 117 ngày, dễ dàng khớp vào kiểu lịch 819 ngày, vì 819 ngày là 7 lần 117. Sau đó, mở rộng ra một chút, nhìn trên phạm vi 20 chu kỳ 819 ngày thì chúng ta có thể khớp gần như tất cả các hành tinh quan trọng vào kiểu lịch này.

Sao Hỏa có chu kỳ giao hội là 780 ngày, vậy 21 chu kỳ này là bằng 16.380 ngày, tức là 20 chu kỳ 819 ngày (lịch Maya). Làm tương tự, ta có 7 chu kỳ giao hội của sao Kim thì bằng với 5 chu kỳ 819 ngày. 13 chu kỳ giao hội của sao Thổ sẽ bằng đúng 6 chu kỳ 819 ngày. 39 chu kỳ giao hội của sao Mộc bằng đúng 19 chu kỳ 819 ngày.

Như vậy, thay vì giới hạn ở một hành tinh, các nhà thiên văn học người Maya đã nhìn vào một hệ thống lớn hơn để tạo ra kiểu lịch 819 ngày, có thể được áp dụng cho mọi hành tinh mà chúng ta có thể nhìn thấy từ Trái Đất.

Điều mà chúng ta rút ra được từ nghiên cứu này là lịch của người Maya là kiểu lịch rất thông minh, có thể giúp dự báo về thời điểm các hành tinh xuất hiện ở những vị trí nhất định trên bầu trời, nhưng không dự báo về ngày tận thế hay thảm họa nào cả. Còn bài học thực tế hơn có lẽ là với bất kỳ việc gì, nếu chúng ta nhìn ở phạm vi hẹp mà không hiểu thì nên nhìn rộng ra một chút, có thể sẽ thấy rõ hơn nhiều.

T/h.