Sử dụng Thiên can địa chi của năm tháng ngày giờ, tạo thành 4 tổ can chi, xưng là tứ trụ, can chi năm gọi là niên trụ, can chi tháng gọi là nguyệt trụ, can chi ngày gọi là nhật trụ, can chi giờ gọi là thời trụ. Tứ trụ cùng có tám chữ, cho nên gọi là tứ trụ bát tự. Tứ trụ tranh nhanh là dùng lịch vạn niên tra. Cách lập tứ trụ trong Tử vi đấu sổ cũng có tranh luận, các phái có các quan điểm không đồng nhất. Bản thân tôi thấy, tử vi đấu sổ nếu coi trọng vận dụng số, cho nên lập tứ trụ và lá số thì, không cần suy xét tiết lệnh, tháng và ngày đều sử dụng chữ số tới suy Tính; đối với thời thần, bản thân cũng chủ trương lấy 12h khuya là điểm chính (24h thì 0h là điểm chính) làm điểm giao giờ Tý, tức từ 12h01 là bắt đầu giờ Tý, và phương pháp suy Tính tứ trụ mệnh lý không giống nhau.

Phương pháp bài tứ trụ cụ thể như sau

1. Trụ năm, tức là can chi năm, tra lịch vạn niên

Can chi năm nào, ở trong đẩu số, một năm bắt đầu từ mùng 1 tháng giêng mà khởi, mà không phải lấy nông lịch “Tiết lập xuân” là giao điểm, can chi 1 năm kéo dài tới 12h khuya ngày cuối cùng của năm cũ, qua 12h01 là bắt đầu sang mùng 1 tháng giêng năm mới, tức năm tiếp theo.

2, nguyệt trụ: Bài nguyệt trụ, tức can chi tháng. Can chi tháng nào, ở trong đẩu số, mỗi tháng đều lấy mùng 1 là ngày đầu 1 tháng, ngày cuối cùng của tháng đó sau khi điểm sang 12h01 thì sẽ sang mùng 1 của tháng mới, tức đến can chi của tháng mới. Khi gặp sinh tháng nhuận, thì ta dùng tháng sau, ví dụ như sinh tháng 1 nhuận thì lấy tháng 2; sinh vào nhuận tháng năm, thì lấy tháng sáu để suy Tính can chi, còn lại tương tự. (chú: Dạng này làm cho 1 tháng bị trùng, ví dụ như nhuận tháng 1 thì lấy tháng 2, còn tháng 2 vẫn lấy tháng 2).

Địa chi mỗi tháng không đổi, như ở trên, tức tháng giêng dần, hai tháng mão, ba tháng thìn… , chúng ta cần thêm can tháng. Tính tháng ta dùng “Ngũ hổ độn khởi nguyệt quyết”: Giáp kỷ chi niên bính tác thủ, ất canh chi niên mậu vi đầu, bính tân chi niên tòng canh khởi, đinh nhâm chính nguyệt thị nhâm dần, mậu quý chính nguyệt kiến giáp dần, thập can niên nguyệt thuận hành lưu. Là ý nói, phàm năm can là giáp hoặc kỷ, tháng giêng Thiên can đều là bính, khởi tháng bắt đầu tháng Bính Dần, trình tự phối hợp tiếp theo, tức tháng hai Đinh Mão, tháng ba mậu thìn, tháng tư kỷ tị, tháng năm canh ngọ, tháng sáu tân mùi, bảy tháng nhâm thân, tám tháng quý dậu, chín tháng giáp tuất, tháng mười ất hợi, tháng mười một bính Tý, mười hai tháng Đinh Sửu. Phía dưới có bảng, có thể tiện tìm đọc.

3, bài nhật trụ: Mỗi ngày lấy buổi tối 12h là điểm giao giờ, trước 12h tối là can chi ngày cũ, qua

12h01 thì là can chi ngày mới.

Tính nhật can có thể tra bằng lịch vạn niên.

4, bài thời trụ: thời thần cụ thể quy định là: Lấy một ngày chia thành 24 giờ, từ 0h1 đến 1h là giờ Tý ngày hôm sau, 1h01 đến 3h là giờ sửu, 3h01 đến 5h là giờ dần, 5h01 đến 7h là giờ mão, 7h01 đến 9h là giờ thìn, 9h01 tới 11h là giờ tị, 11h01 đến 13h là giờ ngọ, 13h01 đến 15h là giờ mùi, 15h01 đến 17h là giờ thân, 17h01 đến 19h là giờ dậu, 19h01 đến 21h là giờ tuất, 21h01 đến 23h là giờ hợi, từ 23h01 đến 24h là giờ Tý ngày hôm đó

Chú ý trong cùng một ngày, 0h01 đến 1h và 23h01 đến 24 h đều thuộc giờ Tý hôm đó, mà từ 24h01 đến 1h là giờ Tý ngày tiếp theo.

Mỗi giờ sẽ có can khác nhau nhưng địa chi thì vẫn như cũ.

Đã biết nhật can lấy sau, có thể nhật can là dựa vào đó để suy Tính thời can. Tính thời can ta dùng “Ngũ thử độn thôi thời can quyết” : Giáp kỷ hoàn gia giáp, ất canh bính tác sơ, bính tân thôi mậu Tý, đinh nhâm canh Tý cư, mậu quý khởi mậu Tý, thì chi chính bất hư. Ngũ thử, chỉ năm giờ Tý, giờ Tý là giờ đầu tiên của mỗi ngày. Ca quyết ý tứ là: Như câu đầu tiên “Giáp kỷ hoàn gia giáp”, chính là ngày giáp hoặc ngày kỉ thì Thiên can là giáp, còn lại cứ tiếp tục vòng thiên can, giờ lấy Giáp Tý khởi đẩu tiên, lần lượt tự phối hợp: Tý thì là Giáp Tý, sửu thì là ất sửu, dần thì bính dần, mão thì Đinh Mão, thìn thì mậu thìn, tị thì kỷ tị, ngọ thì canh ngọ, mùi thì tân mùi, thân thì nhâm thân, giờ dậu quý dậu, tuất thì giáp tuất, hợi thì ất hợi. Phía dưới có bảng, có thể tiện tìm đọc.

Dự đoán đều dùng thời gian thiên văn, lấy thời gian ở Bắc Kinh làm chuẩn từ đó ta có công thức Tính giờ sinh.

Sinh theo giờ bản địa = giờ bắc kinh 0h00 + 4x(120 – B) (phút)

Trong công thức B là kinh độ, có thể tra từ chuẩn bản đồ. Nếu như B nhỏ hơn 120 độ thì 4x(120 – B) có được số dương, ta cộng với 0h00 thì nơi đó trễ hơn Bắc kinh bao nhiêu phút. Nếu như B lớn hơn 120 độ thì 4x(120 – B) sẽ là số âm, thì nơi đó sớm hơn giờ Bắc kinh. Lưu ý rằng 4 × (120-B) đại diện cho điểm số và khi lớn hơn 60 phút, Số điểm được cộng và trừ từ 0 điểm.

Ví dụ: kinh độ của thành phố Ngọc Lâm ở Quảng Tây là 110,20, thì bắt đầu buổi sáng sớm của Quảng Tây Ngọc Lâm là:

Giờ Tý ở Ngọc Lâm = 0h00 + 4×(120 – 110. 2) phút = 0h39. 2 phút = 0h39 phút 12 giây.

Như vậy, 0h39 phút 12s đến 1h39 phút 1slà giờ Tý sớm của Ngọc Lâm, 1h39 phút 12s – 3h39 phút 11s là giờ sửu, còn lại cứ theo đó Tính tiếp.

Giờ ngoại quốc Tính thế nào? Mọi thứ đều có tâm, nếu dịch học bắt nguồn từ Trung Quốc, thì nên lấy Trung Quốc làm trung tâm, Trung Quốc lấy Bắc Kinh làm trung tâm, cho nên công thức thời gian ở nơi khác cũng thay đổi. Nhưng tháng ở nam bán cầu thì ngược lại, can chi tháng có thể xử lí bằng “Thiên xung địa xung”, ví dụ như, bắc bán cầu là tháng nhâm Tý, thiên can tương xung với Nhâm là Bính, địa chi Tý xung với ngọ, vậy nam bán cầu là tháng Bính Ngọ; bắc bán cầu là tháng Quí Sửu, thì nam bán cầu là tháng Đinh Mùi, còn lại tương tự; năm, ngày, giờ can chi thì tương đồng.

Trong tử vi, đại tiểu hạn cùng Lưu Niên đều lấy tuổi mụ Tính toán, cũng lấy thời gian sinh làm nơi giao giữa đại tiểu hạn, Lưu Niên thì lấy mùng một là giới.

24 tiết khí

Tháng giêng lập xuân vũ thủy, tháng hai kinh trập xuân phân, tháng ba thanh minh cốc vũ, tháng tư lập hạ tiểu mãn,

Tháng năm tiết Mang chủng Hạ Chí, tháng sáu tiểu thử đại thử, tháng bảy lập thu tiết xử thử, tám tháng bạch lộ tiết thu phân,

Tháng chín hàn lộ tiết sương giáng, tháng mười lập đông tiểu tuyết, tháng mười một đại tuyết đông chí, tháng mười hai tiểu hàn đại hàn.

Mỗi tiết khí trong tháng kể trên, ở trước là “Tiết lệnh”, tên gọi tắt “Tiết” ; sau là “Trung khí”, tên gọi tắt “Khí”. Khi Tính toán can chi tháng, là lấy “Tiết” là giao tiếp điểm; ví dụ như lập xuân làm điểm giao năm, vừa là nơi giao tháng giêng, ngày giờ tiết lập xuân đến, tức là đến tháng giêng, Tính là can chi tháng giêng; nếu như kinh trập là tiết giao tháng 2, giây phút tiết kinh trập tới, tức là đến tháng 2, Tính toán can chi cho tháng 2.

(Tử vi đẩu số tinh hoa tập thành – Nhóm Thiên Hỏa Đồng Nhân biên dịch)