MƯỜI ĐIỀU VÔ ÍCH TRONG CUỘC SỐNG – Lâm Tắc Từ
Lâm Tắc Từ (chữ Hán: 林則徐, bính âm: Lin Zexu; 1785 – 1850), là một vị quan và là tướng nhà Thanh ở thế kỷ XIX trong lịch sử Trung Quốc. Ông được coi là một vị quan có chủ trương chống thực dân Anh trong cuộc chiến tranh Nha phiến lần thứ 1 (1840 – 1842) và là người đã thi hành kiên quyết và triệt để lệnh cấm hút thuốc phiện. Ông đã tiêu hủy hơn 20.000 hòm thuốc phiện của các lái buôn ngoại quốc tại Quảng Đông. Ông cũng là người chỉ huy các lực lượng quân Thanh và nhân dân Trung Hoa kháng cự quyết liệt quân đội Anh trong cuộc Chiến tranh nha phiến lần thứ 1.
林则徐十无益格言
(Lâm Tắc Từ thập vô ích cách ngôn / Cách ngôn 10 điều vô ích của Lâm Tắc Từ)
1. 存心不善，风水无益
(Tồn tâm bất thiện, phong thủy vô ích / Tâm còn bất thiện, phong thuỷ vô ích)
2. 不孝父母，奉神无益
(Bất hiếu phụ mẫu, phụng thần vô ích / Bất hiếu cha mẹ, thờ cúng vô ích)
3. 兄弟不和，交友无益
(Huynh đệ bất hòa, giao hữu vô ích / Anh em chẳng hòa, bè bạn vô ích)
4. 行止不端，读书无益
(Hành chỉ bất đoan, độc thư vô ích / Việc làm bất chính, đọc sách vô ích)
5. 作事乖张，聪明无益
(Tác sự quai trướng, thông minh vô ích / Làm trái lòng người, thông minh vô ích)
6. 心高气傲，博学无益
(Tâm cao khí ngạo, bác học vô ích / Kiêu căng ngạo mạn, học rộng vô ích)
7. 时运不通，妄求无益
(Thời vận bất thông, vọng cầu vô ích / Thời vận không thông, vọng cầu vô ích)
8. 妄取人财，布施无益
(Vọng thủ nhân tài, bố thí vô ích / Trộm cắp của người, bố thí vô ích)
9. 不惜元气，服药无益
(Bất tích nguyên khí, phục dược vô ích / Chẳng giữ nguyên khí, uống thuốc vô ích)
10. 淫恶肆欲，阴骘无 益
(Dâm ác tứ dục, âm chất vô ích / Dâm tà loạn phép, âm đức vô ích).
PHÂN TÍCH Ý NGHĨA 10 ĐIỀU VÔ ÍCH CỦA LÂM TẮC TỪ:
– Điều một: Tồn tâm bất thiện phong thủy vô ích (Tâm còn không thiện phong thủy vô ích).
Con người ta lấy thiện, lấy đức tín làm đầu. Tâm không thiện tức tâm không trong sáng, làm việc hay có dã tâm muốn hại người lợi mình. Bởi vì lòng tham vô hạn, sự ích kỷ vô cùng.Làm quan thì tham lam nhũng nhiễu,đục khoét của công, tham ô, hám danh, hám lợi, lộng quyền, lộng hành bất chấp mọi thủ đoạn, miễn sao vơ vét tiền của nhà nước, của nhân dân càng nhiều càng tốt cho đầy túi tham. Gây bè kéo cánh, mua quan bán chức, tham quyền cố vị … Làm người thường thì ích kỷ cá nhân, tự đề cao mình, lợi dụng lòng tốt của người để trục lợi, có một lại muốn có hai, ganh ghét đố kị, ghen ăn tức ở, “giầu ghen khó ghét”, tự khen lẫn nhau, nịnh bợ lẫn nhau, xấu vẫn khen đẹp, dốt vẫn khen hay khen giỏi để lấy lòng nhau (mạng xã hội là một minh chứng), thích cả những điều mình không thích. Lạ thay!!! Thấy tin người chết nhấn nút thích, có tin người bị tai nạn nhấn nút thích, thấy tin đánh chửi nhau nhấn nút thích, gặp tin con đâm chết cha cũng nhấn nút thích…như vậy là đang gián tiếp cổ vũ cho trào lưu xấu, cổ vũ cho cái ác, điều ác (thật vô tâm, vô cảm!)… Thiện tâm chưa có vẫn cầu trời khấn Phật cho gia đạo bình anh, giàu sang thịnh vượng. Nhiều người còn tìm đến thầy phong thủy hi vọng cải sửa số mệnh, nhờ phong thủy để có được mọi thứ theo ý nguyện. Thật là điều viển vông, vô ích! Phong thủy chỉ thực sự hiệu quả khi tâm đức thiện lương, đối đãi, ứng xử với người chan hòa gần gũi. Sống có tình có nghĩa, có lòng nhân ái bao dung, rộng lượng, vị tha. Làm quan thì thanh liêm chính trực, hưởng thụ theo năng lực thực tài, công tư phân minh, vì nước, lợi dân, được mọi người tin phục. Làm người thường thì sống có đạo nghĩa, trọng chữ tín, chân thành và lương thiện. Phúc hay họa do mình không phải do trời, do người.
– Điều hai: Bất hiếu phụ mẫu, phụng thần vô ích ( Bất hiếu cha mẹ, thờ cúng vô ích).
Trong kinh nhà Phật có viết:”Tội lỗi lớn nhất của đời người là tội bất hiếu”.Bất hiếu bao gồm có ba phương diện:
Bất hiếu thứ nhất là không nghe theo lời khuyên chân thành, đúng đắn của ông bà, cha mẹ nên trở thành kẻ hư đốn, tự đánh mất chính mình.
Bất hiếu thứ hai là thừa kế gia tài, sự nghiệp ông bà tổ tiên để lại một cách thiếu khôn ngoan, dẫn đến tình trạng “cha làm thầy con đốt sách”, đi ngược lại đạo lý nhiều đời mà gia tộc để lại, làm cho truyền thống đó bị cắt đứt và thân bằng quyến thuộc phải bị mang tiếng có những đứa con hư, mất nết, tán gia bại sản. Uy tín của gia đình đối với xã hội, vì đó mà bị giảm sút rất nhiều.
Bất hiếu thứ ba là sống trong vòng tay thương yêu của cha mẹ với những sự hỗ trợ, giúp đỡ tận tình mà không thể thành đạt để trở thành người hữu dụng trong xã hội. Ăn bám và ỷ lại mẹ cha, trở thành những cậu ấm cô chiêu, giống như gà công nghiệp, không làm được việc gì, vài ba chục tuổi đầu mà phải chìa tay xin tiền cha mẹ. Dầu có sức khỏe, trí thông minh nhưng không chịu làm, lệ thuộc mãi rồi quen, mỗi lần cần gì thì xin, mẹ cha thương quá nên chiều, tạo ra tâm lý ỷ lại và kết quả là không có cơ nghiệp trong xã hội. Đáng buồn thay!
Những người như thế, khi cha mẹ qua đời họ khó có thể đứng dậy tự đi lên vì năng lực tự lập không có. Họ dễ dàng rơi vào tình trạng bế tắc, trở thành người tha phương cầu thực, tự lo cho bản thân cũng không xong. Đó là chưa nói đến những hành vi bất hiếu, làm cho cha mẹ buồn, mang tiếng, hổ mặt với đời, không dám ngước nhìn gia tộc, lối xóm, người thân. Bất hiếu làm cho cuộc sống thiếu trách nhiệm, do vậy mà đánh mất tương lai. Những người con thảo cháu hiền thì cố gắng tạo điều kiện cho cha mẹ già có được sự bình an về đời sống nội tâm. Có như vậy, mỗi khi nhắc đến con cái, cha mẹ mới hãnh diện và tự hào về sự trưởng thành của chúng.
Muốn làm người con hiếu thảo, ta phải phấn đấu đạt được thành quả trong học tập để đóng góp cho xã hội cộng đồng từ nhiều phương diện khác nhau, qua đó làm rạng danh gia tộc. Nếu mình là người kế thừa sự nghiệp của cha mẹ thì nên làm cho truyền thống văn hóa của gia tộc ngày càng nổi tiếng hơn, nhiều người biết đến hơn, khiến cho ông bà cha mẹ hãnh diện, tự hào vì mình hơn. Nếu cha mẹ chưa biết tu hành theo Phật giáo thì nhiệm vụ làm con một mặt phải cung phụng, mặt khác ra sức hướng họ về Tam bảo.
“Tột cùng điều thiện không gì hơn hiếu
Tột cùng điều ác không gì hơn bất hiếu”.
Khi ông bà cha mẹ mất đi thờ cúng còn có ích gì?
– Điều ba: Huynh đệ bất hòa, giao hữu vô ích (Anh em chẳng hòa, bè bạn vô ích).
Anh em máu mủ ruột thịt với ta mà ta còn không có tình cảm, tình anh em, tình người để gây nên sự chia rẽ, thiếu hòa đồng, thiếu sự tôn trọng lẫn nhau làm phiền lòng ông bà, cha mẹ, bà con lối xóm thân thuộc… Vậy đối với bạn bè, đối với người quen, đối với người khác ta sẽ đối xử ra sao đây? Chắc chắn một điều các mối quan hệ xã hội, đối nhân xử thế ngoài đời cũng không thể tốt hơn.
– Điều bốn: Hành chỉ bất đoan, độc thư vô ích (Việc làm bất chính, đọc sách vô ích).
Đọc sách là để tiếp thu kiến thức, tiếp thu tinh hoa của nhân loại, cũng là để có những quan điểm, nhận thức đúng đắn. Người ta tài giỏi hay không cũng từ sách vở, thầy dạy mà ra. Làm người không ngoài ” Tam cương – Ngũ thường – Tam tòng – Tứ đức” Trong đó: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín, là Ngũ thường phải được coi trọng. Khi tâm bất chính thì những điều trên cũng không còn. Đọc sách cũng vô ích mà thôi!
– Điều năm: Tác sự quai trướng, thông minh vô ích (Làm trái lòng người, thông minh vô ích).
Đắc Nhân Tâm là nghệ thuật thu phục lòng người, là làm cho tất cả mọi người yêu mến mình. Đắc nhân tâm là cái tài trong mỗi người chúng ta. Đắc Nhân Tâm trong ý nghĩa đó cần được thụ đắc bằng sự hiểu rõ bản thân, thành thật với chính mình, hiểu biết và quan tâm đến những người xung quanh để nhìn ra và khơi gợi những tiềm năng ẩn khuất, cùng nhau phát triển lên một tầm cao mới. Đây chính là nghệ thuật cao nhất về tình cảm giữa người với người. Nếu làm trái lòng người là ta đã làm trái lợi ích chung, coi ta là trên hết, là đúng hết. Như vậy ta đã tự tách mình ra khỏi cộng đồng. Đó là sự thiếu tỉnh táo, thiếu sự tinh tường, là thất nhân tâm. Sự thông minh của ta chỉ do ta tưởng tượng ra mà thôi, vì thế sự thông minh của ta cũng không được mọi người nhìn nhận.
– Điều sáu: Tâm cao khí ngạo, bác học vô ích (Kiêu căng ngạo mạn, học rộng vô ích).
Thói kiêu căng ngạo mạn sẽ gây ra những hệ quả khôn lường, tránh được tính xấu này, con người có thể tích phúc cho mình.
Ngạo mạn là tính rất xấu. Vì ngạo mạn mà phát sinh tâm phân biệt nghèo hèn, thiểu học với tài năng giàu có, tự đào cho mình một hố sâu tội đồ vô minh chẳng biết hổ thẹn là gì, để cứu lấy mình mà thêm cạn cợt về thương yêu với người. Vì ngạo mạn mà cách hành xử giữa người với người có nhiều bất công, chia rẽ, lừa thầy, phản bạn, dối gạt hại người, coi thường người khác . Có thể vì nghiệp lực nặng nề, dục vọng che lấp tâm trí? Ngạo mạn là nguyên nhân của ngu muội và sẽ chuốc lấy thất bại thất thoái chính mình. Kẻ ngạo mạn khi hành sự luôn lấy bản thân làm trung tâm, coi mình là trên hết, là đại hộ pháp mà thực chất chỉ quẩn quanh bên ngũ uẩn vô thường.
Như vậy dù có học cao bao nhiêu cũng không giúp ích được cho đời, cho người. Kiến thức đó rồi cũng đổ sông đổ biển hết. “Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Đúng là như vậy!
– Điều bảy: Thời vận bất thông, vọng cầu vô ích (Thời vận không thông, vọng cầu vô ích).
“Địa có tuần Nhân có vận”. Đất đai cũng có thời vận của đất đai, con người cũng có thời, có vận. Gặp khi vận tốt thì cầu được ước thấy, làm gì cũng gặp. Quý nhân luôn có mặt đúng lúc để phù giúp ta thành công. Khi thất vận thì dù có cố hết sức cũng không thể có được những gì ta mong muốn, làm gì cũng thất bại.Trong cuộc sống ai cũng đã từng trải nghiệm. Vì vậy khi thất vận ta nên an phận thủ thường, không nên trách người, trách trời Phật. Hết vận bĩ sẽ đến hồi thái, hết mưa trời sẽ nắng đó là quy luật của tự nhiên muốn cũng không được.
– Điều tám: Vọng thủ nhân tài, bố thí vô ích (Trộm cắp của người, bố thí vô ích).
Của người là do mồ hôi công sức làm ra. Con người ta ai sống cũng có mưu cầu hạnh phúc, phải cố gắng trong lao động, đầu tư trí tuệ, công sức, mất ăn mất ngủ mới có được cơ sở vật chất để lo cho cuộc sống thường ngày. Ta không có hoặc chưa có thì nên cố gắng lao động, tính toán làm ăn lương thiện lúc này chưa đủ lúc khác sẽ đủ, có cố gắng sẽ có thành công.
Bố thí cho người thiếu thốn khó khăn hoạn nạn là một đức tính cao quý. Là việc thiện, là tính nhân văn, là nhân cách cao thượng. Khi ta có ta nên giúp đỡ những người khốn khó cơ nhỡ. Cuộc đời con người dù vật chất có cao như núi Thái Sơn khi về già (chết đi) cũng không đem theo được, vật chất cuối cùng cũng chỉ là cát bụi vô tri.
Nhưng cũng không vì thế mà ta lại đi trộm cắp của người này để cho người khác. Như vậy là tự ta đã chuốc họa vào thân. Cái danh cái thiện của ta là danh hão, là thiện hão. Tâm ta đã vấy bẩn không phải là tâm sáng, tâm thiện. Làm việc thiện mà lại tham ô của công, lừa gạt người, buôn gian bán lận, vì lợi ích cá nhân mà bất chấp tất cả. Đó là vô minh bất thiện.
– Điều chín: Bất tích nguyên khí, phục dược vô ích / Chẳng giữ nguyên khí, uống thuốc vô ích).
Nguyên khí là khí dưới dạng tinh khôi như cấu trúc tự nhiên ban đầu, xác lập cho Sinh thể có trạng thái cân bằng tối ưu, làm cho chúng khi sinh ra, với chính tiềm năng của mình, có tiềm năng tối đa để ứng xử, đối ứng, trao đổi trong các quan hệ tương tác với các bộ phận khác, cấu trúc khác. Bởi vậy, trong quá trình sống, chúng mang trong bản thân tiềm năng tối đa ấy đi dần đến sự trưởng thành lành mạnh, cân bằng. Nguyên Khí không chỉ có từ thuở ban đầu mà còn luôn được sinh ra khi sinh thể, cấu trúc sống nằm trong tình trạng cân bằng theo đúng quy luật tự nhiên với môi trường. Có tác dụng đóng góp cho việc củng cố sự cân bằng đó theo chiều hướng trong lành…Là khí tiên thiên trong mỗi cơ thể mà khi thiếu nó ta chỉ là cái xác không hồn. Vì vậy nguyên khí cần được bảo vệ và bồi bổ cả về thể hồn lẫn thể phách. Khi mất nguyên khí hồn phách bị tiêu tán, uống thuốc cũng không có tác dụng phục hồi, sức khỏe cũng không còn.
– Điều mười: Dâm ác tứ dục, âm chất vô ích (Dâm tà loạn phép, âm đức vô ích).
Bệnh dâm tà, thói dâm tà loạn luân là biểu hiện của sự bệnh hoạn mất nhân tính. Bệnh này đáng lên án và phải được loại trừ khỏi xã hội. Đó là thú tính không phải nhân tính. Khi con người đã mang trong mình căn bệnh này thì đừng mơ tưởng viển vông về tiền đồ tươi sáng. Đừng mơ tưởng về sự phù hộ độ trì của trời Phật. Đó là tội trời không dung đất không tha. Đời đời kiếp kiếp không được siêu sinh tịnh độ.
